Giấc ngủ đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ sơ sinh, là nền tảng cho sự phát triển cảm xúc và hệ thần kinh khỏe mạnh trong những tháng đầu đời. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng dễ dàng có được giấc ngủ sâu và liền mạch; nhiều trẻ sơ sinh thường xuyên tỉnh giấc và gặp khó khăn trong việc thích nghi với môi trường mới. Do đó, việc các bậc phụ huynh hiểu rõ các giai đoạn giấc ngủ của trẻ là điều cần thiết, không chỉ để chăm sóc tốt hơn mà còn để tìm ra những cách cho trẻ sơ sinh ngủ ngon và trọn vẹn hơn.
Trẻ sơ sinh có thói quen ngủ ra sao?
Trong giai đoạn từ lúc mới sinh đến một tháng tuổi, trẻ sơ sinh gần như chỉ thức giấc để bú mỗi 2-3 giờ và thường xuyên chìm vào giấc ngủ suốt cả ngày lẫn đêm. Vì chưa thể phân biệt được ngày và đêm, trẻ có xu hướng ngủ nhiều vào ban ngày và tỉnh giấc vào ban đêm, với thời gian ngủ khoảng 8 giờ vào ban đêm và khoảng 8-9 giờ vào ban ngày. Cách giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon trong giai đoạn này bao gồm việc duy trì lịch bú ổn định và tạo môi trường ngủ yên tĩnh.
Khi trẻ được 3 tháng tuổi, thói quen ngủ bắt đầu ổn định hơn, và trẻ thường có khả năng ngủ xuyên suốt đêm (từ 6 đến 8 giờ) mà không tỉnh giấc giữa chừng. Cách giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon vào ban đêm bao gồm việc hạn chế đánh thức trẻ để bú, nhưng cũng cần lưu ý không để trẻ ngủ quá 3 giờ mà không được cho bú sữa.
Đối với những trẻ sinh non, trẻ mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), hoặc trẻ nhẹ cân, có thể cần phải cho bú thường xuyên hơn để đảm bảo dinh dưỡng cần thiết, và việc áp dụng cách cho trẻ sơ sinh ngủ ngon phù hợp có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ của trẻ.
Các giai đoạn phát triển giấc ngủ ở trẻ sơ sinh
Giống như người trưởng thành, giấc ngủ của trẻ sơ sinh được chia thành nhiều giai đoạn khác nhau, trong đó trẻ có thể cử động hoặc nằm yên. Giấc ngủ của trẻ sơ sinh bao gồm hai loại chính: giấc ngủ chậm (Non-REM) và giấc ngủ nhanh (REM).
Giấc ngủ nhanh (Rapid Eye Movement – REM) là khi trẻ có những giấc mơ, và đây là giai đoạn của giấc ngủ nông, nơi mắt di chuyển nhanh từ trước ra sau. Mặc dù trẻ có thể ngủ tới 16 giờ mỗi ngày, giấc ngủ REM chỉ chiếm khoảng một nửa thời gian đó, với chỉ khoảng 8 giờ là giấc ngủ sâu. Do đó, có thể dẫn đến tình trạng trẻ ngủ không sâu giấc.
Giấc ngủ chậm (Non-Rapid Eye Movement – Non-REM) bao gồm bốn giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Buồn ngủ, trong đó trẻ thường chớp mắt liên tục, ngủ gật gù, và mí mắt sụp xuống.
- Giai đoạn 2: Ngủ lơ mơ, trẻ có thể giật mình, cử động, rên rỉ hoặc vặn vẹo mình.
- Giai đoạn 3: Ngủ sâu.
- Giai đoạn 4: Ngủ rất sâu.
Giấc ngủ của trẻ sơ sinh diễn ra theo thứ tự bốn giai đoạn này, sau đó quay lại giai đoạn 2 trước khi chuyển sang giấc ngủ REM. Một giấc ngủ của trẻ có thể bao gồm nhiều chu kỳ như vậy. Trong vài tháng đầu, khi chuyển từ giai đoạn ngủ sâu sang lơ mơ, trẻ sơ sinh thường giật mình, điều này có thể dẫn đến tình trạng trẻ ngủ không sâu giấc và gặp khó khăn để ngủ trở lại.
Các giai đoạn thức giấc của trẻ sơ sinh
Khi trẻ sơ sinh tỉnh giấc vào cuối chu kỳ ngủ, chúng thường bước vào giai đoạn “tỉnh giấc yên lặng.” Trong giai đoạn này, mặc dù đã tỉnh táo và có thể phản ứng với âm thanh, môi trường xung quanh, cũng như những động chạm, trẻ vẫn duy trì sự yên lặng.
Cách cho trẻ sơ sinh ngủ ngon trong những trường hợp này là giữ môi trường yên tĩnh và không quá kích thích, giúp trẻ dễ dàng quay lại giấc ngủ.
Tiếp theo là giai đoạn “tỉnh giấc hoạt động,” khi trẻ bắt đầu chú ý đến các hình ảnh động và âm thanh. Sau đó, trẻ chuyển sang “giai đoạn khóc,” trong đó trẻ có thể khóc to và cử động nhiều hơn. Trong giai đoạn này, trẻ cần được an ủi bằng cách quấn vào chăn hoặc ôm chặt vào lòng để giúp trẻ bình tĩnh lại.
Đây cũng là cách cho trẻ sơ sinh ngủ ngon sau khi đã trải qua cơn khóc.
Trẻ thường không chịu bú sữa khi đang khóc do cơ thể cảm thấy khó chịu. Vì vậy, cha mẹ nên đợi cho đến khi giai đoạn này qua đi trước khi cho trẻ bú, đảm bảo trẻ được thoải mái và bình tĩnh trước khi bú.
Phương pháp đơn giản và dễ thực hiện để giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon và sâu giấc
Rèn luyện cho trẻ thói quen ngủ ngoan
Trong 8 tuần đầu sau sinh, trẻ sơ sinh không thể thức dậy quá 2 giờ liên tiếp, nếu không, trẻ sẽ trở nên khó ngủ và mệt mỏi. Các dấu hiệu buồn ngủ của trẻ bao gồm lim dim, quầng thâm dưới mắt, chớp mắt liên tục và ngáp, giúp cha mẹ nhận biết thời điểm cần cho trẻ ngủ sớm. Đây là cách cho trẻ sơ sinh ngủ ngon và sâu giấc hiệu quả.
Một số trẻ đã có thói quen thức khuya ngay từ trong bụng mẹ và tiếp tục duy trì thói quen này khi ra đời. Mặc dù không thể thay đổi thói quen này ngay lập tức, nhưng có thể bắt đầu hướng dẫn trẻ từ 2 tuần tuổi.
Để khuyến khích thói quen ngủ tốt, hãy cho trẻ chơi nhiều vào ban ngày, đảm bảo phòng ngủ có ánh sáng đầy đủ và trò chuyện với trẻ trong các cữ bú ban ngày. Không cần phải loại bỏ các tiếng ồn nhẹ như radio hay tivi vào ban ngày, và nhẹ nhàng đánh thức trẻ khi chúng bắt đầu thiu thiu ngủ. Vào ban đêm, hãy nói khẽ và giữ yên lặng khi cho trẻ bú, đồng thời giữ cho phòng tối.
Có thể bắt đầu dạy trẻ tự đi ngủ khi trẻ được 6-8 tuần tuổi. Khi trẻ buồn ngủ nhưng vẫn còn thức, hãy đặt trẻ lên giường hoặc vào nôi. Việc này giúp trẻ hình thành thói quen ngủ tốt trong 8 tuần đầu. Cha mẹ nên chọn những phương pháp phù hợp như vỗ nhẹ lưng hoặc hát ru, thay vì chỉ cho trẻ ngủ trên tay rồi mới đặt xuống nôi, nhằm tránh tạo thói quen xấu cho trẻ.
Chuẩn bị cho trẻ vào giờ ngủ
Một trong những cách cho trẻ sơ sinh ngủ ngon là chuẩn bị chu đáo cho giấc ngủ của trẻ. Quy trình chuẩn bị bao gồm 7 bước sau:
Bước 1: Đảm bảo trẻ đã ăn no trước khi đi ngủ để loại trừ khả năng trẻ khó ngủ do đói vào ban đêm.
Bước 2: Tạo một môi trường ấm áp và yên bình để giúp trẻ có giấc ngủ sâu và thoải mái.
Bước 3: Đặt giờ đi ngủ sớm cho trẻ, lý tưởng nhất là khoảng 8 giờ tối, để hình thành thói quen ngủ tốt, chuẩn bị cho giai đoạn đi học sau này.
Bước 4: Tùy thuộc vào từng độ tuổi, điều chỉnh các phương pháp dỗ trẻ ngủ sao cho phù hợp và hiệu quả nhất.
Bước 5: Giảm thiểu sự kích thích trong không gian ngủ của trẻ, tạo một môi trường thoáng đãng với ánh sáng nhẹ và sự yên lặng. Một không gian ấm áp và yên bình sẽ giúp hệ thần kinh của trẻ ổn định hơn khi ngủ.
Bước 6: Đảm bảo giường ngủ của trẻ được trang bị gối và chăn mềm mại, êm ái, mang lại cảm giác an toàn như trong bụng mẹ. Điều này không chỉ giữ ấm cho trẻ suốt đêm mà còn giúp ngăn ngừa việc trẻ rơi xuống khi xoay mình lúc ngủ.
Bước 7: Trước khi cho trẻ ngủ, tạo một không gian với nhiệt độ phù hợp, ánh sáng mờ và giảm âm lượng từ điện thoại, tivi để tạo sự thoải mái tối đa cho trẻ.
Nếu trẻ gặp khó khăn trong việc ngủ sâu hoặc ngủ không ngon, điều này có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe. Trong trường hợp này, cha mẹ cần theo dõi sát sao các dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đi khám bác sĩ kịp thời nếu cần.
Tóm lại, bài viết hôm nay đã cung cấp cho các bậc phụ huynh những cách cho trẻ sơ sinh ngủ ngon tại nhà một cách hiệu quả và dễ thực hiện. Những gợi ý và hướng dẫn chi tiết về cách chuẩn bị cho giấc ngủ của trẻ không chỉ giúp trẻ có một giấc ngủ sâu và thoải mái mà còn hỗ trợ các gia đình trong việc xây dựng thói quen ngủ tốt cho trẻ ngay từ những tháng đầu đời.
Hy vọng rằng thông tin được chia sẻ sẽ là nguồn tài liệu hữu ích cho nhiều gia đình, giúp các bậc phụ huynh nắm vững những phương pháp cần thiết để đảm bảo giấc ngủ của trẻ sơ sinh. Với những bước chuẩn bị và thói quen phù hợp, các bậc phụ huynh có thể tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ có những giấc ngủ sâu và khỏe mạnh, từ đó góp phần vào sự phát triển toàn diện của trẻ. Chúc các gia đình luôn tìm thấy sự thành công trong việc chăm sóc giấc ngủ của trẻ và tận hưởng những khoảnh khắc đáng quý cùng con yêu.