Vắc xin

Bài viết này được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Phan Thị Tú Oanh, hiện đang công tác tại  Bệnh viện Phụ sản MêKông. Bác sĩ Phan Thị Tú Oanh có 24 năm kinh nghiệm chuyên môn.

Vắc xin không chỉ là một bước tiến vượt bậc của nền y học hiện đại, mà còn là biểu tượng của sự chiến thắng của con người trước những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Từ khi vắc xin ra đời, loài người đã sở hữu trong tay một loại vũ khí vô cùng mạnh mẽ và chủ động để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Chính vì tầm quan trọng to lớn này mà việc tiêm chủng đã trở thành một hoạt động không thể thiếu và được khuyến nghị rộng rãi ở khắp các quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.

Vắc xin hoạt động như thế nào?

Vắc xin giúp hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể bạn (hệ thống miễn dịch) phát triển các kháng thể bảo vệ. Kháng thể chống lại bệnh tật và tạo ra sự bảo vệ lâu dài hơn.

Nếu bạn được tiêm vắc xin chống lại một căn bệnh cụ thể và bạn tiếp xúc với nó vào một ngày sau đó, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ phản ứng với nhiễm trùng nhanh hơn.

Tiêm vắc xin có thể giúp ngăn ngừa bệnh tật hoặc làm cho bệnh bớt nghiêm trọng hơn. Các kháng thể phát triển trong khi mang thai truyền cho thai nhi của bạn và giúp bảo vệ chúng trong vài tháng đầu đời.

Tiêm vắc xin khi mang thai

Cúm

Cúm là một căn bệnh truyền nhiễm cao với các triệu chứng như sốt, ớn lạnh, đau nhức ở khớp và cơ bắp, đau đầu và cực kỳ mệt mỏi. Cúm thường tồi tệ hơn cảm lạnh nặng và bạn có thể cần dành vài ngày trên giường để hồi phục. Mặc dù nhiễm trùng nghiêm trọng ít phổ biến hơn ở người trưởng thành khỏe mạnh, đôi khi chúng có thể dẫn đến nhập viện, tàn tật vĩnh viễn và thậm chí tử vong.

Cúm trong thai kỳ

Cúm nghiêm trọng hơn trong thai kỳ vì những thay đổi bình thường diễn ra trong thai kỳ. Hệ thống miễn dịch của bạn bị suy yếu một cách tự nhiên để đảm bảo rằng việc mang thai của bạn thành công, nên bạn có thể ít có khả năng chống lại nhiễm trùng hơn. Khi em bé của bạn lớn lên, bạn không thể thở sâu, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng như viêm phổi. Cùng với nhau, những thay đổi này có thể làm tăng nguy cơ cho phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong thời kỳ mang thai muộn và nếu có các yếu tố nguy cơ khác như bệnh tiểu đường.

Một phụ nữ mang thai bị cúm có nhiều khả năng cần nhập viện hơn một phụ nữ không mang thai.

Tiêm vắc xin cúm có nghĩa là bạn ít có khả năng bị bệnh cúm hơn và nó làm giảm nguy cơ bạn bị các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi. Vì những lý do này, tất cả phụ nữ mang thai nên tiêm vắc xin cúm.

Rủi ro cho em bé của bạn do cúm

Cúm có thể nghiêm trọng đối với thai nhi và trẻ sơ sinh và có thể dẫn đến sinh non, nhẹ cân, thai chết lưu hoặc thậm chí tử vong trong những tuần đầu đời.

Tiêm phòng cúm

Tiêm vắc xin cúm là tiêm vào cánh tay. Có thể tiêm an toàn bất cứ lúc nào trong thai kỳ và mất khoảng 14 ngày để cung cấp sự bảo vệ sau khi tiêm chủng.

Tác dụng phụ của vắc-xin cúm nhẹ so với bản thân bệnh và được thấy ở tất cả mọi người, không chỉ phụ nữ mang thai. Đau nhức và đỏ tại chỗ tiêm là phổ biến nhất. Bạn cũng có thể bị đau đầu, đau cơ, sốt hoặc mệt mỏi; những điều này thường kéo dài trong một hoặc 2 ngày sau khi tiêm vắc xin khi nó bắt đầu có tác dụng.

Cúm có thể là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng đối với phụ nữ mang thai và em bé của họ. Phụ nữ mang thai nên tiêm vắc xin cúm trong mỗi lần mang thai. Nó có thể được dùng ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ và càng sớm càng tốt trong mùa cúm.

Lợi ích cho em bé của bạn

Bằng cách tiêm vắc xin, bạn giảm nguy cơ mắc bệnh cúm trong thai kỳ và do đó giảm nguy cơ biến chứng do cúm. Em bé của bạn cũng sẽ phát triển một số khả năng miễn dịch đối với bệnh cúm khi các kháng thể được truyền từ bạn sang em bé thông qua nhau thai. Điều này sẽ cung cấp sự bảo vệ trong vài tháng đầu đời. Vì bạn sẽ tiếp tục được bảo vệ trong suốt mùa cúm, bạn ít có khả năng bị cúm và truyền bệnh cho em bé mới sinh của mình.

Tiêm vắc xin cúm có an toàn khi mang thai không?

Vắc xin cúm được cung cấp cho phụ nữ mang thai chỉ chứa vi-rút cúm đã chết (bất hoạt) và không thể gây ra bệnh cúm. Kể từ năm 2009, một số quốc gia đã cung cấp vắc xin cúm thường xuyên cho tất cả phụ nữ mang thai. Các nghiên cứu cho thấy vắc xin cúm bất hoạt có thể được sử dụng một cách an toàn và hiệu quả trong tất cả các giai đoạn của thai kỳ cho cả mẹ và bé.

Nếu bạn đang mang thai và nghĩ rằng bạn đã bị cúm:

Liên hệ khẩn với bác sĩ của bạn và đề cập rằng bạn đang mang thai. Có một loại thuốc mà bạn có thể dùng có thể giúp giảm một số triệu chứng, nhưng bạn cần dùng nó càng sớm càng tốt sau khi các triệu chứng bắt đầu.

Cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và em bé của bạn chống lại bệnh cúm là tiêm vắc-xin trước khi bắt đầu mùa cúm, thường là vào khoảng tháng 9, nhưng bạn vẫn có thể tiêm vắc-xin bất cứ lúc nào.

Ho gà

Ho gà là một bệnh truyền nhiễm cao có thể rất nghiêm trọng đối với trẻ sơ sinh dưới một tuổi. Hầu hết trẻ nhỏ bị ho gà sẽ được đưa vào bệnh viện.

Ho gà có thể gây ra những đợt ho và nghẹt thở kéo dài khiến bạn khó thở. Tiếng ồn ‘whoop’ được gây ra bởi việc thở hổn hển sau mỗi lần ho. Trẻ nhỏ không phải lúc nào cũng phát ra âm thanh này nên có thể khó nhận ra.

Ho gà thường kéo dài khoảng 2 đến 3 tháng. Đối với trẻ nhỏ, nó có thể dẫn đến viêm phổi và tổn thương não vĩnh viễn. Trong trường hợp xấu nhất, nó có thể gây tử vong.

Khoảng 300 trẻ sơ sinh nhập viện mỗi năm với bệnh ho gà. Các biến chứng khác của nhiễm trùng bao gồm:

* tạm dừng thở do khó thở nghiêm trọng

* giảm cân do nôn quá nhiều

* co giật hoặc tổn thương não

* viêm não (sưng não)

Tại sao bạn cần vắc xin ho gà?

Trong năm 2012 đã có sự gia tăng số người bị ho gà ở Anh; 400 trong số này là trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi và trong số này, 14 trẻ sơ sinh đã chết.

Để giúp ngăn ngừa nhiều ca tử vong hơn, một chương trình tiêm vắc xin ho gà cho phụ nữ mang thai đã bắt đầu vào năm 2012. Cơ thể bạn sẽ sản xuất các kháng thể chống lại ho gà được truyền qua nhau thai cho em bé của bạn. Sự bảo vệ này sẽ hết tác dụng và em bé của bạn nên tiêm vắc xin ho gà vào lúc 8 tuần tuổi.

Thời điểm tiêm vắc xin trong thai kỳ

Bạn thường sẽ nhận được vắc-xin ho gà vào khoảng thời gian giữa thai kỳ (thường là 20 tuần) nhưng bạn có thể tiêm từ 16 tuần.

Nếu bạn đã đến 20 tuần mang thai và chưa được cung cấp vắc xin ho gà, vui lòng hỏi nữ hộ sinh và / hoặc bác sĩ của bạn.

Để cung cấp cho con bạn sự bảo vệ tốt nhất, bạn nên thử và tiêm vắc xin trước 32 tuần nhưng nếu bạn đã bỏ lỡ bạn vẫn có thể tiêm sau này. Bạn thậm chí có thể có nó sau khi sinh con, để giảm nguy cơ lây lan ho gà cho con bạn. Vắc xin là một mũi tiêm duy nhất vào cánh tay của bạn.

Bởi vì việc bảo vệ khỏi vắc-xin ho gà sẽ hết theo thời gian, bạn nên tiêm vắc-xin ngay cả khi bạn còn nhỏ hoặc nếu bạn đã bị ho gà. Bạn cũng nên tiêm lại, nếu bạn đã tiêm nó trong lần mang thai trước, vì tiêm phòng là cần thiết trong mỗi lần mang thai.

Vắc-xin ho gà có thể được tiêm cùng lúc với vắc-xin cúm nhưng đừng đợi đến mùa đông để tiêm cùng nhau.

Thời điểm tiêm vắc xin cho trẻ sơ sinh

Ở Anh, trẻ sơ sinh được tiêm vắc xin ho gà vào lúc 8, 12 và 16 tuần tuổi. Trẻ sơ sinh cần 3 liều vắc xin để xây dựng sự bảo vệ đầy đủ.

Lợi ích cho em bé của bạn

Cách duy nhất để bảo vệ con bạn khỏi bị ho gà trong 2 tháng đầu đời là tiêm vắc-xin ho gà. Sự bảo vệ mà bạn sẽ nhận được từ vắc-xin truyền cho em bé của bạn qua nhau thai và bảo vệ em bé của bạn khỏi ho gà cho đến khi chúng đủ lớn để có vắc-xin riêng.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vắc xin rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa ho gà ở trẻ sơ sinh.

Sự bảo vệ mà bạn sẽ nhận được từ việc tiêm vắc xin cũng có nghĩa là bạn ít có khả năng bị ho gà và truyền bệnh cho con bạn.

Vắc xin ho gà có an toàn khi mang thai không?

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vắc xin ho gà rất an toàn cho bạn và em bé của bạn. Bạn có thể có một số tác dụng phụ nhẹ phổ biến. Chúng bao gồm sưng, đỏ và đau tại chỗ tiêm.

Vì không có vắc-xin ho gà nào có sẵn, vắc-xin cũng có chứa chất bảo vệ chống uốn ván và bạch hầu, và một số vắc-xin cũng bao gồm bệnh bại liệt.

Tất cả các bộ phận này của vắc xin đều bị giết (bất hoạt) và có thể được tiêm một cách an toàn khi mang thai.

Việc bạn và con bạn tiêm vắc xin sẽ an toàn hơn nhiều so với nguy cơ trẻ sơ sinh bị ho gà.

Tiêm vắc xin trước hoặc sau khi mang thai

Nếu bạn đang có kế hoạch mang thai, bạn nên đảm bảo rằng bạn luôn cập nhật tất cả các loại vắc xin.

Tham khảo: TÍNH AN TOÀN CỦA VẮC XIN TRONG THAI KỲ

Rubella (bệnh sởi Đức)

Mắc bệnh rubella khi mang thai có thể rất nghiêm trọng đối với em bé của bạn, gây ra một tình trạng gọi là hội chứng rubella bẩm sinh (CRS). CRS có thể dẫn đến điếc, mù lòa, đục thủy tinh thể (các vấn đề về mắt) hoặc thậm chí là các vấn đề về tim. Nó cũng có thể dẫn đến cái chết của em bé hoặc khả năng chấm dứt thai kỳ.

Bạn sẽ được bảo vệ khỏi bệnh rubella nếu trước đây bạn đã bị nhiễm hoặc nếu bạn đã từng tiêm 2 liều vắc xin có chứa rubella (ví dụ như rubella, sởi-rubella hoặc sởi-quai bị-rubella ở trường, khi còn nhỏ. Nếu bạn không chắc mình đã bị nhiễm rubella hay đã tiêm vắc xin, bạn có thể kiểm tra với bác sĩ.

Lý tưởng nhất là bạn nên tiêm 2 liều vắc xin có chứa rubella trước khi mang thai. Nếu bạn chưa có, thì vắc xin sởi, quai bị và rubella (MMR) có thể được tiêm tối đa một tháng trước khi mang thai. MMR là một loại vắc xin sống (yếu) nên không được tiêm trong thời kỳ mang thai. Mặc dù không có bằng chứng nào cho thấy việc tiêm vắc-xin MMR trong khi mang thai gây hại cho trẻ sơ sinh, nhưng bạn nên đợi để tiêm cho đến khi em bé chào đời.

Tham khảo: “VẮC XIN SỞI QUAI BỊ RUBELLA CHỈ DÀNH CHO TRẺ EM” – ĐIỀU NÀY LIỆU CÓ ĐÚNG?

Tiêm vắc xin MMR sau khi mang thai

Tiêm vắc xin MMR sau khi mang thai sẽ bảo vệ bạn và em bé của bạn trong bất kỳ thai kỳ nào trong tương lai và giúp bạn bảo vệ lâu dài chống lại bệnh sởi, quai bị và rubella. Bạn sẽ cần 2 liều vắc xin nếu bạn chưa tiêm trước đây. Y tá thực hành của bạn sẽ tiêm vắc xin đầu tiên cùng lúc với việc kiểm tra sau sinh của bạn và sẽ tiêm liều thứ hai một tháng sau đó. Bạn nên tránh mang thai trong một tháng sau khi tiêm vắc xin, vì vậy bạn cần có một phương pháp tránh thai đáng tin cậy.

Nếu bạn không chắc mình đã tiêm vắc xin MMR chưa, bạn có thể kiểm tra với bác sĩ tại thời điểm kiểm tra sau sinh.

Cho con bú sau khi tiêm vắc xin

Cho con bú sữa mẹ sau khi bạn đã tiêm vắc xin MMR, cúm và ho gà là an toàn. Trên thực tế, nếu bạn tiêm vắc-xin ho gà trong khi mang thai, sữa mẹ của bạn sẽ có kháng thể bảo vệ trong đó để bạn có thể tiếp tục chia sẻ sự bảo vệ của mình với em bé bằng cách cho con bú.

Phát ban khi mang thai

Bạn phải cho nữ hộ sinh, bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ sản khoa biết ngay lập tức nếu bạn bị phát ban hoặc tiếp xúc với người khác bị phát ban bất cứ lúc nào trong thai kỳ.

Nếu bạn trì hoãn báo cáo bệnh phát ban, có thể không cung cấp cho bạn chẩn đoán chính xác hoặc bất kỳ phương pháp điều trị được khuyến nghị nào.

Vui lòng tránh bất kỳ phòng khám tiền sản, cơ sở thai sản hoặc phụ nữ mang thai khác cho đến khi bạn được đánh giá.

Bất kỳ căn bệnh nào mà bạn bị sốt và phát ban có thể là do bạn mắc một bệnh truyền nhiễm có thể gây hại cho thai nhi của bạn. Bạn có thể được đề nghị xét nghiệm để tìm hiểu xem bạn có bị nhiễm bệnh hay không. Chuyên gia y tế đánh giá bạn sẽ cần biết:

* Bạn đang mang thai bao nhiêu tuần

* Khi tiếp xúc với ai đó bị bệnh phát ban là ngày mà bạn phát triển lần đầu tiên hoặc tiếp xúc với ai đó bị phát ban

* Mô tả về phát ban (đó là phát ban nổi lên, gập ghềnh hay là mụn nước chứa chất lỏng?)

* Bạn đã bị nhiễm gì trong quá khứ, ví dụ như thủy đậu, sởi

* Bạn đã tiêm vắc xin gì trước đây

Các loại vắc xin khác để thảo luận với nữ hộ sinh của bạn

Viêm gan B

Khi sinh ra, trẻ sinh ra từ những bà mẹ bị nhiễm viêm gan B nên tiêm vắc-xin viêm gan B ngay khi chúng được sinh ra.

Vắc xin Bacillus Calmette–Guérin (BCG). Trẻ sơ sinh có cha mẹ (hoặc có ông bà) từ một quốc gia nơi bệnh lao phổ biến nên có vắc-xin BCG để bảo vệ chúng khỏi bệnh lao.