Bệnh tiểu đường thai kỳ

Bài viết này được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Kim Dung, Hiện là Phó Trưởng Khoa Cấp Cứu  Bệnh viện Phụ sản MêKông. Bác sĩ Nguyễn Kim Dung có 25 năm kinh nghiệm chuyên môn.

Bệnh tiểu đường thai kỳ là một tình trạng bệnh lý đặc biệt xảy ra trong quá trình mang thai, đòi hỏi sự quan tâm và kiểm soát chặt chẽ để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé. Việc không kiểm soát được lượng đường trong máu ở phụ nữ mắc bệnh tiểu đường trước hoặc trong thai kỳ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về bệnh tiểu đường thai kỳ, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, nhằm giúp bạn có cái nhìn toàn diện và chăm sóc tốt nhất cho sức khỏe của mình và thai nhi.

Bệnh tiểu đường thai kỳ là gì?

Đái tháo đường (còn gọi là “tiểu đường”) là tình trạng có quá nhiều glucose (đường) tồn tại trong máu thay vì được sử dụng làm năng lượng. Các vấn đề sức khỏe có thể xảy ra khi lượng đường trong máu quá cao. Một số phụ nữ mắc bệnh tiểu đường lần đầu tiên khi mang thai. Tình trạng này được gọi là bệnh tiểu đường thai kỳ. Thai phụ bị tiểu đường cần được chăm sóc đặc biệt cả trong và sau khi mang thai.

Điều gì gây ra tiểu đường thai kỳ?

Cơ thể sản xuất ra một loại hormone gọi là insulin giúp giữ lượng đường trong máu ở mức bình thường. Khi mang thai, nồng độ hormone thai kỳ cao hơn có thể ảnh hưởng đến insulin. Thông thường cơ thể có thể tạo ra nhiều insulin hơn khi mang thai để giữ lượng đường trong máu ở mức bình thường. Nhưng ở một số phụ nữ, cơ thể không thể sản xuất đủ insulin khi mang thai và lượng đường trong máu tăng lên. Điều này dẫn đến tiểu đường thai kỳ.

Nếu tôi bị bệnh tiểu đường thai kỳ, tôi có bị tiểu đường sau khi sinh xong không?

Bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ biến mất sau khi sinh con, nhưng những phụ nữ đã từng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn sau này. Một số phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ có thể đã mắc bệnh tiểu đường nhẹ trước khi mang thai mà không hề biết điều đó. Đối với những phụ nữ này, bệnh tiểu đường không biến mất sau khi mang thai và có thể tồn tại suốt đời.

Các yếu tố nguy cơ đối với tiểu đường thai kỳ là gì?

Một số yếu tố có liên quan đến bệnh tiểu đường thai kỳ, bao gồm:

• Thừa cân hoặc béo phì
• Không hoặc ít hoạt động thể dục
• Có tiền sử mắc tiểu đường thai kỳ
• Sinh con to (4kg trở lên) trong lần mang thai trước
• Huyết áp cao
• Có tiền sử bệnh tim
• Mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Bệnh tiểu đường thai kỳ cũng có thể xuất hiện ở những phụ nữ không có yếu tố nguy cơ.

Có thể bạn quan tâm: Làm thế nào để giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường?

Ai thường bị ảnh hưởng nhất?

Bất cứ ai cũng có thể bị bệnh tiểu đường thai kỳ khi mang thai. Nhưng một số phụ nữ bị ảnh hưởng nhiều hơn những người khác, bao gồm cả phụ nữ gốc Phi, châu Á, gốc Tây Ban Nha, người Mỹ bản địa và đảo Thái Bình Dương.

Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai như thế nào?

Một người phụ nữ mắc chứng tiểu đường thai kỳ sẽ cho thai nhi nhiều đường hơn mức cần thiết. Với quá nhiều đường, thai nhi có thể tăng cân rất nhiều. Thai nhi to có thể dẫn đến các biến chứng cho người phụ nữ, bao gồm:

• Sinh thường khó
• Phải sinh mổ
• Băng huyết sau sinh
• Vết rách nghiêm trọng ở âm đạo hoặc tầng sinh môn khi sinh thường

Một phụ nữ mắc chứng tiểu đường thai kỳ có thể kèm theo những tình trạng sức khỏe nào?

Khi một phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, cô ấy cũng có thể mắc các bệnh khác ảnh hưởng đến việc mang thai. Ví dụ, huyết áp cao phổ biến hơn ở phụ nữ mắc chứng tiểu đường thai kỳ. Huyết áp cao khi mang thai có thể gây ảnh hưởng cho tim và thận.

Tiền sản giật cũng phổ biến hơn ở phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ. Nếu tiền sản giật xảy ra trong thời kỳ mang thai, thai nhi có thể cần phải được sinh ngay lập tức, ngay cả khi chưa trưởng thành.

Tiểu đường thai kỳ có thể ảnh hưởng đến em bé như thế nào?

Trẻ sinh ra từ phụ nữ mắc chứng tiểu đường thai kỳ có thể gặp vấn đề về hô hấp và vàng da. Những đứa trẻ này có thể có bị hạ đường huyết sau sinh.

Thai to nhiều khả năng gặp chấn thương khi sinh, bao gồm tổn thương ở vai khi sinh qua đường âm đạo. Trẻ trên 4kg có thể cần được chăm sóc tại phòng chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh

Nguy cơ thai chết lưu ở sản phụ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cũng tăng lên.

Có thể bạn quan tâm: Nguyên nhân và những triệu chứng của bệnh đái tháo đường thai kỳ

Tôi có được xét nghiệm tiểu đường thai kỳ không?

Tất cả phụ nữ mang thai nên được sàng lọc tiểu đường thai kỳ. Bác sĩ sản phụ khoa sẽ hỏi về bệnh sử của sản phụ để xác định xem có các yếu tố nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ hay không. Nếu sản phụ có các yếu tố nguy cơ, test dung nạp đường sẽ được kiểm tra sớm trong thai kỳ. Nếu sản phụ không có các yếu tố nguy cơ hoặc xét nghiệm không bị tiểu đường sớm trong thai kỳ, test dung nạp đường sẽ được thực hiện vào khoảng từ 24 đến 28 tuần của thai kỳ.

Nếu tôi bị bệnh tiểu đường thai kỳ khi mang thai, tôi sẽ xử lý như thế nào?

Sản phụ sẽ cần đến khám thai thường xuyên hơn để theo dõi sức khỏe của mình và thai nhi. Sản phụ sẽ cần theo dõi và kiểm soát lượng đường trong máu của mình. Làm như vậy sẽ giảm thiểu rủi ro cho cả sản phụ và thai nhi. Đối với nhiều phụ nữ, chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên sẽ kiểm soát được lượng đường trong máu. Một số phụ nữ cần dùng thuốc để giúp đạt được lượng đường trong máu bình thường khi chế độ tiết chế không đạt hiểu quả.

Làm cách nào để theo dõi lượng đường trong máu?

Sản phụ sẽ sử dụng máy đo đường huyết để kiểm tra lượng đường trong máu. Thiết bị này đo lượng đường từ một giọt máu nhỏ. Hãy ghi lại lượng đường trong máu của mình và mang theo mỗi lần khám thai. Nhật ký đường huyết sẽ giúp bác sĩ sản phụ khoa tư vấn và chăm sóc tốt nhất trong suốt thai kỳ cho sản phụ.

Tôi có nên thay đổi chế độ ăn uống nếu tôi bị tiểu đường thai kỳ?

Khi phụ nữ mắc chứng bệnh tiểu đường thai kỳ, việc lựa chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp rất quan trọng. Bạn nên ăn các bữa đều đặn trong ngày. Bạn cũng có thể cần ăn đồ ăn nhẹ, đặc biệt là vào ban đêm. Ăn thường xuyên giúp tránh lượng đường trong máu giảm và tăng đột biến. Thông thường, nên ăn ba bữa chính và hai đến ba bữa ăn nhẹ mỗi ngày.

Ngoài ra, điều quan trọng là phải tăng cân hợp lý khi mang thai. Đối với phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ, tăng cân quá nhiều hoặc tăng cân quá nhanh có thể khiến việc kiểm soát lượng đường trong máu trở nên khó khăn hơn.

Tập thể dục thường xuyên có giúp tôi kiểm soát tiểu đường thai kỳ không?

Tập thể dục giúp giữ lượng đường trong máu ở mức bình thường. Nói chung, nên tập thể dục cường độ vừa phải 30 phút mỗi ngày và ít nhất 5 ngày một tuần (hoặc tối thiểu 150 phút mỗi tuần). Đi bộ là một bài tập tuyệt vời cho tất cả phụ nữ mang thai. Ngoài việc tập thể dục hàng tuần, bạn nên đi bộ thêm 10 đến 15 phút sau mỗi bữa ăn. Điều này có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn.

Tôi có cần dùng thuốc để kiểm soát bệnh tiểu đường thai kỳ của mình không?

Đối với một số phụ nữ, có thể cần dùng thuốc Insulin để kiểm soát tiểu đường thai kỳ. Insulin không qua được nhau thai nên không ảnh hưởng đến thai nhi. Trong một số trường hợp, bác sĩ sản khoa có thể kê toa một loại thuốc khác để uống.

Có thể cần phải thay đổi thuốc trong suốt thai kỳ để giúp giữ lượng đường trong máu ở mức bình thường.

Tôi có cần xét nghiệm để kiểm tra sức khỏe của thai nhi không?

Các nghiệm pháp đặc biệt cần thiết để kiểm tra sức khỏe của thai nhi có thể giúp bác sĩ sản phụ khoa phát hiện các vấn đề có thể xảy ra và kiểm soát chúng, bao gồm:

• Đếm chuyển động của thai nhi – Thai nhi khỏe mạnh có xu hướng cử động với số lượng như nhau mỗi ngày. Bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu cảm thấy có sự bất thường cử dộng của thai nhi.
• Nonstress test – Ghi nhận những thay đổi trong nhịp tim của thai nhi khi thai nhi cử động.
• Trắc đồ sinh vật lý (BPP) – Kiểm tra nhịp tim của thai nhi và ước tính thể tích nước ối, cử động hô hấp, cử động và trương lực cơ của thai nhi.

Tiểu đường thai kỳ có ảnh hưởng đến việc sinh con không?

Hầu hết phụ nữ có bệnh tiểu đường thai kỳ được kiểm soát đều có thể mang thai đủ tháng. Nhưng nếu có những biến chứng xảy ra với sức khỏe của sản phụ hoặc thai nhi, khởi phát chuyển dạ có thể được thực hiện trước ngày dự sinh.

Mặc dù hầu hết phụ nữ mắc chứng tiểu đường thai kỳ đều có thể sinh thường qua đường âm đạo nhưng họ có nhiều khả năng phải sinh mổ hơn những phụ nữ không mắc tiểu đường thai kỳ. Nếu bác sĩ cho rằng thai quá to để sinh thường an toàn, sản phụ được chỉ định sinh mổ chủ động.

Những mối lo ngại về sức khoẻ trong tương lai đối với những phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tiểu đường trong lần mang thai tiếp theo và trong tương lai khi không còn mang thai nữa. Một phần ba số phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ sẽ mắc bệnh tiểu đường hoặc một dạng tăng đường huyết nhẹ ngay sau khi sinh. Từ 15 đến 70 phần trăm phụ nữ mắc chứng tiểu đường thai kỳ sẽ mắc bệnh tiểu đường sau này.

Phụ nữ bị huyết áp cao hoặc tiền sản giật khi mang thai cũng có nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ cao hơn sau này.

Những mối lo ngại về sức khỏe trong tương lai của trẻ em là gì?

Con của những phụ nữ bị bệnh tiểu đường thai kỳ có thể có nguy cơ bị thừa cân hoặc béo phì trong thời thơ ấu. Những đứa trẻ này cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn.

Nếu tôi bị tiểu đường thai kỳ, tôi nên làm gì sau khi mang thai?

Nếu bạn bị bệnh tiểu đường thai kỳ, bạn nên xét nghiệm máu từ 4 đến 12 tuần sau khi sinh. Nếu lượng đường trong máu bình thường, bạn sẽ cần được kiểm tra bệnh tiểu đường cứ sau 1 đến 3 năm.

(Thông tin được tham khảo từ hiệp hội sản phụ khoa Hoa Kỳ)