Nghén khi mang thai – Các yếu tố nguy cơ và phương pháp điều trị

Bài viết này được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Lê Trọng Quí, Hiện là Bác sỹ sản phụ khoa tại  Bệnh viện Phụ sản MêKông. Bác sĩ Lê Trọng Quí có 10 năm kinh nghiệm chuyên môn.

Nghén khi mang thai, hay còn gọi là buồn nôn khi mang thai, là tình trạng mà nhiều bà bầu gặp phải trong suốt thời gian thai kỳ. Hiểu một cách đơn giản, nghén khi mang thai biểu hiện qua cảm giác buồn nôn và nôn mửa, thường xảy ra nhiều lần trong suốt cả ngày. Đối với phần lớn các bà bầu, triệu chứng này thường bắt đầu xuất hiện từ tuần thứ 4 đến tuần thứ 6 của thai kỳ và có xu hướng giảm dần sau ba tháng đầu. Tuy nhiên, không phải ai cũng trải qua triệu chứng này một cách nhẹ nhàng; đối với một số người, tình trạng ốm nghén có thể nghiêm trọng hơn và khó kiểm soát, kéo dài lâu hơn và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.

Hãy cùng Bác sĩ Lê Trọng Quí tìm hiểu về các nguy cơ và phương pháp điều trị khi bị nghén qua bài viết dưới đây.

Giới thiệu tổng quan

Buồn nôn và nôn trong thai kỳ, thường được biết đến với tên gọi là nghén, là hiện tượng rất phổ biến, đặc biệt là trong những tuần đầu của thai kỳ. Điều này xảy ra chủ yếu khi thai còn nhỏ và có thể xuất hiện vào bất cứ thời điểm nào trong ngày, bao gồm cả ban ngày và ban đêm. Một số bà bầu có thể cảm thấy mệt mỏi suốt cả ngày vì tình trạng này.

Nghén khi mang thai có thể gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của bạn. Tuy nhiên, tình trạng này thường tự giảm bớt và thường biến mất vào khoảng tuần thứ 16 đến tuần thứ 20 của thai kỳ. Quan trọng là nghén không làm tăng nguy cơ cho em bé và không gây hại cho sự phát triển của thai nhi.

Mặc dù nghén khi mang thai thường là một phần tự nhiên của thai kỳ, nhưng trong một số trường hợp hiếm hoi, nó có thể tiến triển thành nghén nặng. Nghén nặng có thể dẫn đến tình trạng nghiêm trọng hơn, như mất nước (do không đủ nước trong cơ thể) hoặc suy dinh dưỡng (do thiếu chất dinh dưỡng từ chế độ ăn uống). Trong những tình huống này, bạn có thể cần sự can thiệp của các bác sĩ chuyên khoa và đôi khi phải nhập viện để điều trị và phục hồi sức khỏe.

Ngoài ra, đôi khi hiện tượng buồn nôn và nôn cũng có thể do nhiễm trùng tiểu. Nhiễm trùng tiểu thường ảnh hưởng chủ yếu đến bàng quang nhưng trong một số trường hợp, nó có thể lan lên đến thận, gây ra thêm các triệu chứng không mong muốn và cần được điều trị kịp thời.

Bạn nên đến bệnh viện khám nếu nôn kèm theo:

• Nước tiểu có màu rất đậm hoặc không đi tiểu trong hơn 8 tiếng.
• Không thể giữ thức ăn hoặc đồ uống trong 24 tiếng.
• Cảm thấy rất mệt, chóng mặt hoặc ngất xỉu khi đứng lên.
• Bị đau bụng
• Sốt
• Nôn ra máu
• Bị giảm cân

Phương pháp điều trị nghén

• Thật không may, không có phương pháp điều trị nhanh chóng và hiệu quả nào cho tình trạng ốm nghén. Mỗi lần mang thai sẽ khác nhau.
• Nhưng có một số thay đổi bạn có thể thực hiện trong chế độ ăn uống và thay đổi lối sống hàng ngày để cố gắng giảm bớt các triệu chứng.
• Nếu những cách này không có tác dụng với bạn hoặc bạn có các triệu chứng nặng hơn, thì hãy khám bác sĩ để được điều trị thuốc.

Những điều bạn có thể tự mình thử. Nếu tình trạng ốm nghén của bạn không quá nặng, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên thử một số thay đổi trong lối sống:

• Nghỉ ngơi nhiều (mệt mỏi có thể làm buồn nôn nặng hơn).
• Tránh những thức ăn hoặc mùi khiến bạn cảm thấy buồn nôn.
• Ăn thứ gì đó như bánh mì nướng khô hoặc bánh quy đơn giản vào buổi sáng.
• Ăn các bữa ăn nhỏ, thường xuyên gồm các loại thức ăn đơn giản có nhiều tinh bột và ít chất béo (chẳng hạn như bánh mì, cơm, bánh quy giòn và mì ống).
• Ăn đồ ăn lạnh thay vì đồ ăn nóng nếu mùi đồ ăn nóng khiến bạn cảm thấy buồn nôn.
• Uống nhiều nước (nhấm từng ngụm nhỏ và thường xuyên có thể giúp ngăn ngừa nôn mửa).
• Ăn thức ăn hoặc đồ uống có chứa gừng – có một số bằng chứng cho thấy gừng có thể giúp giảm buồn nôn và nôn (hãy hỏi dược sĩ trước khi bổ sung gừng khi mang thai).
• Thử bấm huyệt – có một số bằng chứng cho thấy việc tạo áp lực lên cổ tay, sử dụng một dải hoặc vòng đeo tay đặc biệt trên cẳng tay hoặc ấn bằng ngón tay, có thể giúp giảm các triệu chứng.

Thuốc chống nôn

• Nếu tình trạng buồn nôn và nôn của bạn trầm trọng và không cải thiện sau khi thử thay đổi lối sống, bác sĩ có thể kê một đợt điều trị ngắn hạn bằng thuốc, gọi là thuốc chống nôn, an toàn khi sử dụng trong thai kỳ.
• Thường thì đây sẽ là một loại thuốc kháng histamine, thường được dùng để điều trị dị ứng nhưng cũng có tác dụng như thuốc giảm nghén (thuốc chống nôn).
• Thuốc chống nôn thường sẽ được dùng dưới dạng viên để bạn nuốt.
• Nhưng nếu bạn bị nghén nặng, bác sĩ có thể cho tiêm hoặc đặt một loại thuốc đặt vào hậu môn.

Các yếu tố nguy cơ gây nghén

• Người ta cho rằng sự thay đổi nội tiết tố trong 12 tuần đầu của thai kỳ có thể là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng nghén khi mang thai.
• Nhưng bạn có thể dễ nghén hơn nếu:
• Bạn đang sinh đôi hoặc đa thai.
• Bạn bị nghén trong lần mang thai trước.
• Bạn có xu hướng bị say tàu xe.
• Bạn có tiền sử đau nửa đầu.
• Có nhiều người trong gia đình bị nghén.
• Bạn từng cảm thấy mệt khi dùng thuốc tránh thai có chứa estrogen.
• Đây là lần mang thai đầu tiên của bạn.
• Bạn béo phì (chỉ số BMI của bạn là 30 trở lên).